2022
Bert Rosink
Herkomst informatie: CHC NOP
In het vorige artikel had ik het over de plannen van enkele ministers en staatssecretarissen om van het Kuinderbos en een gedeelte daarbuiten een militair oefenterrein te maken.
De vakantiewoningen op het terrein van Tot de Bron, het voormalige dorp Kuinderbrug, zouden
door militairen betrokken worden, maar daar ging Hetty den Dulk absoluut niet mee akkoord. Na jaren van onzekerheid werd het plan afgeserveerd. Na het mislukte project vakantiepark/verslaafdenop-
vang van Hetty den Dulk en de perikelen van defensie blijft het stil in de pers tot. In de tussentijd staan
de huisjes leeg en gras en onkruid groeien gestaag door; het geheel is in een desolaat spookdorp veranderd, waar af en toe iemand op het terrein verschijnt om de boel te inspecteren.
Rond 1975 wordt nogmaals een poging gedaan door plaatselijk geïnteresseerden, om het park nieuw leven in te blazen maar dat mislukt omdat de exploitatiemaatschappij failliet gaat. Men kan geen kopers vinden voor de honderd recreatiewoninkjes die het project heeft. Vanwege de slechte economische omstandigheden in die tijd is het voor eventuele belangstellenden moeilijk om een tweede hypotheek voor een vakantiewoning te krijgen. Dan kopt op 20 juni 1983 de Leeuwarder Courant ‘Architect – met plan – contra eigenares’. De Apeldoornse architect Stef Kleverkamp heeft uitgewerkte plannen klaarliggen om het project rendabel te maken. Het gemeentebestuur wil daar graag aan meewerken door eventuele planologische bezwaren zo snel mogelijk uit de weg te ruimen. Volgens wethouder Dirk de Wit zal een goed lopend recreatiepark een stimulans zijn voor de hele streek. Kleverkamp komt in beeld als een adspirant-koper hem om advies vraagt. Nadat deze afhaakt krijgt Kleverkamp zelf interesse in het park. Het park is inmiddels eigendom van Vestingdrecht BV te Naarden, een dochter van de Westland/Utrecht Hypotheekbank, met als directeur T. Alblas.
Volgens Kleverkamp heeft hij met Vestingdrecht een koopovereenkomst gesloten met ontbindende voorwaarde dat hij niet hoeft te kopen als er geen overheidsgarantie wordt gegeven. Het verkrijgen van zo’n garantie blijkt een vrij slepende procedure te zijn en hij zegt in overleg met Alblas naar een andere oplossing te zoeken. Volgens Kleverkamp heeft hij de financiering voor aankoop van het park rond maar wil, volgens zijn zeggen, Alblas niet meer leveren. Kleverkamp heeft de grootste plannen met het park, met zelfs een overdekt zwembad maar ook dit gaat allemaal niet door. In het krantenbericht wordt overigens niet duidelijk waarom er niet geleverd wordt. Het volgende bericht dat opduikt komt uit de Telegraaf van 1 juli 1987. Deze krant weet te melden dat het spookdorp, met inmiddels de naam Bungalowpark Kuinderbos, sinds korte tijd in handen is van het Nederlands Economisch Centrum te Overloon. (Een andere bron heeft het over Laren.) Men wil het park laten uitgroeien tot driehonderd bungalows.
Dan doet de merkwaardige situatie zich voor – en dat zal wel een financiële achtergrond hebben – dat als de eerste gasten nog maar net aangekomen zijn, de regering interesse krijgt in het park. CDA-minister Elco Brinkman van WVC in het kabinet van minister-president Ruud Lubbers, meldt zich. Het plan is om van het park een asielzoekerscentrum te maken, aangezien door de vele brandhaarden in de wereld er een behoorlijke stroom vluchtelingen naar Europa komt.‘Met de eigenaar van het complex is al overeenstemming bereikt,’ lezen we onder andere in de Leeuwarder Courant van 29 september1987. Overigens is Luttelgeest niet de enige plek die wordt aangewezen voor opvang. Inde polder valt de weerstand tegen de komst van een azc wel mee, maar er zijn dorpen in het land waar de bevolking massaal de straat opgaat.Op 30 september 1987 wordt middels een informatieavond in café/restaurant Het Trefpunt in Luttelgeest de polderbevolking op de hoogte gesteld van de plannen. De gemeente staat om humanitaire redenen overigens niet onwelwillend tegenover het plan.Wettelijk wordt vast gesteld dat er 275 asielaanvragers worden gehuisvest, maar PvdA-wethouder Dirk de Wit vindt dat er plaats moet komen voor de opvang van 325mensen. Met de komst van het azc komt er in 1987 eindelijk een einde aan het gejojo met het voormalige arbeiderskamp Luttelgeest II,want het azc is er, zoals iedereen ongetwijfeld weet, nog steeds.Op de website van het asielzoekerscentrum schrijft men er zelf over: ‘In 1942 is de polder drooggelegd. AZC Luttelgeest is gebouwd op het terrein waar vroeger pionierswoningen stonden. De locatie is sinds 1987 in gebruik als asielzoekerscentrum. Het is één van de eerste AZC’s in Nederland. In 2011 is gestart met de duurzame herontwikkeling van het AZC. Het ge-
bouw uit de tijd dat de Noordoostpolder werd drooggelegd is behouden en de 139 nieuwe huisjes zijn opgetrokken in de sfeer van de oude pionierswoningen. De gebouwen verwijzen deels nog naar die
tijd met namen als de Pionier, het Anker en het Kompas.’ In het centrum is plaats voor 1.000 asielzoekers en het AZC is thans ook aangewezen voor de opvang van nareizigers. Met het gebouw dat ‘uit de tijd dat de polder wordt drooggelegd’ behouden is gebleven, wordt kennelijk de boerderij bedoeld.
Gemengd bedrijf
Het is een typische Noordoostpolder-boerderij met aparte schuur, maar wel verbonden met het woonhuis en dat duidt erop dat er een gemengd bedrijf heeft gezeten.Op de schokbeton schuur
staat het jaartal 1951 en dat duidt erop dat de boerderij gebouwd is ten tijde van het dorp Kuinderbrug en niet, zoals op de site van het AZC te lezen valt, dat het uit de tijd van de drooglegging zou zijn. Voor het woonhuis van de boerderij is nog een stuk aangebouwd en de ruimtes worden multifunctioneel gebruikt, aangepast aan de huidige tijd, met een grote brandtrap voor de veiligheid. De tip die ik kreeg vanuit het Cultureel Historisch Centrum in Emmeloord om eens iets te schrijven over Kuinderbrug blijkt een enorm verhaal te zijn geworden en Kuinderbrug was niet, zoals verschillende kranten toentertijd beweerden, een ‘planologische misstap’ van de Directie. Het is een kwestie van veranderende inzichten waardoor men dorpen ‘op ging schuiven’ omdat er bij kwamen en men ze op ongeveer gelijke afstand van Emmeloord wilde houden. Als de Directie iets te verwijten valt kun je zeggen dat ze Luttelgeest II af hadden moeten breken, dan waren er achteraf gezien niet zoveel problemen geweest, maar omdat er ook stenen huizen stonden bleef er bewoning, zoals op meer plaatsen in de polder is gebeurd, dus lag slopen op dat moment niet voor de hand. Wel blijft het mij een raadsel waarom de kranten steeds zoveel interesse hebben gehad voor het kleine dorpje Kuinderbrug. De perikelen rond Tot de Bron en de interesse van defensie voor het gebied zijn uiteraard wel belangrijke nieuwsfeiten geweest. Wat kamp Luttelgeest I betreft, volgens de site Oorlogsbronnen zou dit kamp van april tot december 1945 nog gebruikt zijn als bewarings- en verblijfskamp voor van collaboratie verdachte personen in de Tweede Wereldoorlog. Hiermee komt een eind aan vijf lange afleveringen overeen heel klein dorpje.
Met dank aan Delpher Krantenarchief en AZC Luttelgeest.
Bert Rosink